Thị trấn cổ Ghadamès, còn được mệnh danh “hòn ngọc của sa mạc”, nằm gọn trong một ốc đảo, cách thủ đô Tripôli khoảng 549km về phía Tây Nam. Các dữ kiện lịch sử cho thấy, Ghadamès đã được hình thành từ thời La Mã và thị trấn này là một bằng chứng tuyệt vời về quá trình định cư truyền thống.

Cả thị trấn là một quần thể nhiều ngôi nhà, được bố trí gần như thành một vòng tròn. Phần tường hướng ra phía ngoài của mỗi ngôi nhà được gia cố để trở nên vững chắc giống như bức tường thành. Phần mái của các ngôi nhà nhô ra, phủ bóng lên những lối đi phía dưới khiến người qua lại giống như đang đi trong một tuyến đường hầm. Phần sân thượng của ngôi nhà, nơi có nhiều khí trời trong lành được dành cho phụ nữ.

Dù trải qua nhiều biến động thăng trầm, Ghadamès vẫn bảo tồn rất tốt các ngôi nhà cổ, được xây nên từ đất sét, gỗ, được quét vôi, vẽ tranh trang trí hết sức đẹp mắt.

2. Các tranh vẽ trên đá ở núi Acacus

Núi Acacus nằm ở khu vực biên giới giữa Libya và Angiêri, nơi đây vẫn còn tồn tại hàng ngàn bức tranh vẽ trên đá khác nhau. Được vẽ từ năm 12.000 trước Công Nguyên tới năm 100, các bức tranh này mô phỏng những thay đổi của quần thể động vật và thực vật trong vùng và các chủ đề rất đời thường như: cảnh đi săn, cảnh sinh hoạt hoặc các điệu nhảy trong những nghi lễ tín ngưỡng…

3. Di chỉ khảo cổ Cyrene

Di chỉ khảo cổ Cyrene nằm không xa cách thủ đô Tripoli. Thành phố này là khu định cư mới của Hy Lạp, được thành lập vào thế kỷ 4 trước Công Nguyên. Trước đây, thành phố này là một tỉnh của La Mã nằm dưới sự cai quản của Alexander đại đế. Sau này, tướng La Mã Mark Anthony tặng nó cho Nữ hoàng Ai Cập Cleopatra, trước khi được Hoàng đế Augustus sáp nhập với Crete và sau đó lại tách ra.

Năm 365 sau Công Nguyên, Cyrene bị suy tàn vào sau một trận động đất sóng thần khổng lồ. Một quá trình lịch sử kéo dài cả ngàn năm đã được ghi lại trên những đống đổ nát của Cyrene, qua đó cung cấp một giá trị khảo cổ vô cùng to lớn.

4. Di chỉ khảo cổ Leptis Magna

Cũng nằm gần thủ đô Tripoli, di chỉ khảo cổ này được những người Phoenicia tạo ra vào năm 1100 trước Công Nguyên. Leptis Magna bắt đầu nổi tiếng từ năm 193 sau Công Nguyên, khi Lucius Septimius Severus, một người bản xứ trở thành Hoàng đế La Mã. Ông yêu thích Leptis Magna nên đã dồn tiền của mở rộng nơi này, khiến nó trở thành một trong những đô thị đẹp nhất của La Mã, với các tượng đài, bến cảng, khu chợ, cửa hàng và khu dân cư vô cùng tráng lệ. Tầm quan trọng của thành phố này cũng đứng hàng nhất châu Phi, vượt qua cả Carthage và Alexandria.

Chính sự giàu có đã khiến Leptis Magna trở thành nạn nhân của các cuộc cướp phá kéo dài suốt thế kỷ thứ IV. Hiện nay, Leptis Magna bị chôn vùi dưới cát và chỉ được khám phá từng phần theo sau một cuộc khai quật kéo dài.

5. Di chỉ khảo cổ Sabratha

Nơi đây có phế tích nổi tiếng của một nhà hát cổ có sức chứa 5.000 người, được trang trí đẹp đẽ bằng những bức phù điêu tả lại các sự kiện mang tính lịch sử, thần thánh và cả nội dung nghệ thuật. Các công trình đáng chú ý khác gồm đền thờ Liber Pater, hoàng cung Justinian, đền thờ Serapis, đền thờ Hercules và đền thờ Isis. Phần lớn thành phố cổ bị hủy diệt sau các trận động đất vào năm 365.

Tổng giám đốc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) Irina Bokova vừa qua đã lên tiếng kêu gọi cả Libya và Liên quân quốc tế tham gia thiết lập vùng cấm bay ở quốc gia châu Phi cần tôn trọng Công ước Hague về bảo tồn tài sản văn hóa trong các cuộc xung đột vũ trang. UNESCO muốn các bên tham chiến tổ chức các chiến dịch quân sự cách xa khỏi một số di sản văn hóa, nhằm bảo vệ chúng một cách tối đa.